การทําความเข้าใจวิทยาศาสตร์ที่อยู่เบื้องหลังอาหารที่โรคเบาหวาน

โภชนาการสำหรับโรคเบาหวาน

อาหารสำหรับผู้ป่วยเบาหวานสามารถใช้ผลิตภัณฑ์ทดแทนมื้ออาหารในรูปแบบของอาหารเสริมทางโภชนาการชนิดดื่มเสริมทางปาก (oral nutritional supplements: ONS) เพื่อจัดการน้ำหนักและควบคุมระดับกลูโคสในเลือดหลังมื้ออาหาร ในทางปฏิบัตินั้นได้มีการจ่าย ONS กันอย่างแพร่หลาย เมื่อไม่นานมานี้ การวิจัยทางคลินิกทั้งหมดที่เปรียบเทียบ ONS แบบมาตรฐานกับ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน (diabetes-specific oral nutritional supplement: DS-ONS) ได้ยืนยันว่า ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวานนั้น มีประสิทธิภาพเหนือกว่าสําหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 วิทยาศาสตร์ที่อยู่เบื้องหลังอาหารสำหรับโรคเบาหวานนี้ มีที่มาจากความสมดุลของสารอาหารหลักที่ออกแบบมาเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ป่วยโรคเบาหวาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งได้มีการพัฒนา ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน ให้มีโปรตีนมากขึ้น มีคาร์โบไฮเดรตน้อยลง และมีไฟเบอร์มากขึ้น บทความนี้จะสรุปข้อมูลของการวิจัยทางคลินิกที่แสดงให้เห็นถึงผลลัพธ์ที่มีหลักฐานรองรับของ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน ในผู้ป่วยโรคเบาหวาน^1-4

การทดลองทางคลินิกที่สนับสนุนอาหารพิเศษสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน

ยังคงมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ออกมาสนับสนุนอย่างต่อเนื่องว่า อาหารพิเศษสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน เช่น ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน สามารถภาวะควบคุมน้ำตาลในเลือดสูงได้ดีในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 โดย ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน ได้แสดงให้เห็นถึงประสิทธิผลที่เหนือชั้นกว่าเมื่อเทียบกับ ONS และอาหารปกติ แล้ว ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน ช่วยผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ได้อย่างไร ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน ช่วยลดระดับกลูโคสหลังมื้ออาหารได้ดีกว่า เพิ่มความไวต่ออินซูลินได้ดีกว่า และเพิ่มสถานะการเผาผลาญในระยะยาวได้ดีกว่า ต่อไปนี้เป็นการทบทวนผลการวิจัยทางคลินิกที่สําคัญเกี่ยวกับ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน^1-4

1- การศึกษาวิจัยของ Klosterbuer A และคณะ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยไขว้แบบสุ่มที่มีผู้เข้าร่วมการวิจัยจำนวน 12 ราย วัตถุประสงค์คือเพื่อเปรียบเทียบ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน (ยี่ห้อ BOOST GLUCOSE CONTROL) กับ ONS สูตรมาตรฐาน¹ ข้อมูลด้านประชากรของผู้เข้าร่วมการวิจัยและองค์ประกอบทางโภชนาการของทั้งสองสูตรในการศึกษาวิจัยนี้แสดงในรูปที่ 1 และ 2 ดังนี้

รูปที่ 2 องค์ประกอบทางโภชนาการของอาหารเสริมสองสูตรที่ใช้ในการศึกษาวิจัย KLOSTERBUER

(TE = พลังงานทั้งหมด)

ประเด็นสำคัญ จากการศึกษาวิจัยของ Klosterbuer และคณะ

1. ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน ลดพื้นที่ใต้กราฟของกลูโคส (area under the curve: AUC) และระดับกลูโคสสูงสุด (Cmax) อย่างมีนัยสําคัญ เมื่อเทียบกับ ONS แบบมาตรฐาน (p < 0.01)

   

2. แม้ว่าค่าความเข้มข้นสูงสุดของอินซูลินจะต่ำกว่าสําหรับ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน แต่ค่าพื้นที่ใต้กราฟของอินซูลินโดยรวมแสดงให้เห็นว่าไม่มีความแตกต่างที่มีนัยสําคัญ

   กล่าวโดยสรุป คือ การศึกษาวิจัยของ Klosterbuer A และคณะยืนยันว่า ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน สามารถช่วยลดการเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วของน้ำตาลในเลือดและทำให้การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ดีขึ้น ซึ่งเป็นการสนับสนุนให้นำอาหารเสริมประเภทนี้มารวมเข้าไว้ในการดูแลรักษาทางคลินิก¹

3. การศึกษาวิจัยของ Huhmann MB และคณะ

   ในการวิจัยนี้ Huhmann และคณะได้ศึกษาบทบาทของ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน (ยี่ห้อ BOOST GLUCOSE CONTROL) เปรียบเทียบกับ ONS แบบมาตรฐาน (ยี่ห้อ BOOST ORIGINAL) ในการวิจัยไขว้แบบสุ่ม

ข้อมูลด้านประชากรของผู้เข้าร่วมการวิจัยในการศึกษาวิจัยของ Huhmann MB และคณะแสดงไว้ในตารางต่อไปนี้:

รูปที่ 4 ข้อมูลประชากรของผู้เข้าร่วมการวิจัยในการศึกษาวิจัยของ HUHMANN MB และคณะ

ประเด็นสำคัญ จากการศึกษาวิจัยของ Huhmann และคณะ

1. ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน ลดพื้นที่ใต้กราฟของกลูโคสอย่างมีนัยสําคัญ เมื่อเทียบกับ ONS แบบมาตรฐาน

   ค่าเฉลี่ยของพื้นที่ใต้กราฟของกลูโคสในกลุ่ม ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน มีค่าต่ำกว่าอย่างมีนัยสําคัญเมื่อเทียบกับ ONS แบบมาตรฐาน (p<0.0001)

   

   ( ONS แบบมาตรฐานและ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน)

2. สําหรับอินซูลินนั้น การวิเคราะห์ความไวแสดงให้เห็นว่า พื้นที่ใต้กราฟของอินซูลินนั้นต่ำกว่าอย่างมีนัยสําคัญสําหรับ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน หลังจากนำค่าที่ผิดปกติออก

   ไม่พบความแตกต่างที่มีนัยสําคัญสําหรับค่าเฉลี่ยของพื้นที่ใต้กราฟของอินซูลิน (p=0.068) ได้มีการทำการวิเคราะห์ความไวของค่าเฉลี่ยของค่าที่วัดได้ของพื้นที่ใต้กราฟของอินซูลินเพื่อระบุค่าผิดปกติที่เป็นไปได้ และระบุพบค่าผิดปกติหนึ่งค่า ซึ่งพบว่ามีค่าพื้นที่ใต้กราฟของอินซูลินมากกว่าสองเท่าของค่าสูงสุดถัดไป ดังนั้นค่านี้จึงถูกนําออกจากการวิเคราะห์ และส่งผลให้มีความแตกต่างอย่างมีนัยสําคัญระหว่างกลุ่ม (p=0.012)

   

   (ONS แบบมาตรฐานและ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน)

กล่าวโดยสรุป คือ สิ่งที่พบจากการศึกษาวิจัยของ Huhmann MB และคณะสนับสนุนการใช้ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวานเพิ่มเติม สำหรับการทำให้ระดับกลูโคสหลังมื้ออาหารคงที่และลดความผันแปรของค่าน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2

3- การศึกษาวิจัย ของ Gulati และคณะ

ในการวิจัยนี้ Gulati และคณะได้เปรียบเทียบ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน (ยี่ห้อ NUTREN Diabetes) กับอาหารที่มีปริมาณแคลอรีเท่ากันที่ประกอบด้วยแผ่นข้าวโพดอบกรอบและนมในการวิจัยไขว้แบบสุ่ม³

ข้อมูลประชากร

การศึกษาวิจัยได้ลงทะเบียนผู้เข้าร่วมการวิจัยที่เป็นโรคโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จํานวนทั้งสิ้น 40 ราย โดยแบ่งผู้เข้าร่วมการวิจัยออกเป็นสองกลุ่ม คุณสมบัติที่ระดับพื้นฐาน เช่น น้ำหนักตัวและระดับน้ำตาลสะสมในเลือดเฉลี่ย (HbA1c) คล้ายคลึงกันระหว่างทั้งสองกลุ่ม

รูปที่ 9 องค์ประกอบทางโภชนาการของ DS-ONS ที่ใช้ในการวิจัยของ Gulati และคณะ 

สิ่งค้นพบที่สําคัญ จากการศึกษาวิจัยของ Gulati และคณะ

1. อาหารเสริมสูตรนี้ลดระดับกลูโคสหลังมื้ออาหารได้อย่างมีนัยสําคัญที่ 30, 60, 120 และ 180 นาที³

   รูปที่ 10 แสดงพื้นที่ใต้กราฟสําหรับระดับกลูโคสในเลือดหลังอาหารที่ 30 นาที, 60 นาที, 120 นาที และ 180 นาที มีค่าต่ำกว่าอย่างมีนัยสําคัญสําหรับกลุ่ม A เมื่อเทียบกับกลุ่ม B (p = 0.003, 0.0001, 0.0001 และ 0.0001 ตามลําดับ)

   

2. สําหรับอินซูลินนั้น พบว่าระดับอินซูลินในซีรัมต่ำลงอย่างเห็นได้ชัดที่ 120 และ 180 นาที³
   
   รูปที่ 11 แสดงให้เห็นว่าพื้นที่ใต้กราฟสําหรับอินซูลินในซีรัมต่ำลงอย่างมีนัยสําคัญสําหรับกลุ่ม A หลังอาหารที่ 120 นาที และ 180 นาที (ค่า p ที่ 30 นาที = 0.2111, ที่ 60 นาที = 0.1087, ที่ 120 นาที = 0.0002 และที่ 180 นาที = 0.0007) และแสดงค่าเฉลี่ยของระดับอินซูลินในเลือดสําหรับทั้งสองกลุ่ม

   

กล่าวโดยสรุป คือ สิ่งที่พบจากการวิจัยของ Gulati และคณะได้สนับสนุนบทบาทของ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน ในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้ดีขึ้น โดยเป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพในการจัดการภาวะค่าน้ำตาลในเลือดสูงหลังมื้ออาหาร และยังเป็นการตอกย้ำถึงความเหมาะสมของการนำอาหารเสริมประเภทนี้มาใช้ในโภชนบำบัดทางการแพทย์

4-การศึกษาวิจัยของผู้ช่วยศาสตราจารย์ นพ. ปริย พรรณเชษฐ์ และคณะ : “ประสิทธิผลและความปลอดภัยของ NUTREN สูตรสำหรับเบาหวาน: การศึกษาวิจัยแบบสุ่มในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2”⁴

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบสุ่ม เปิดเผยข้อมูลการรักษา และมีการไขว้กลุ่ม ซึ่งดําเนินการที่โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ประเทศไทย ผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จํานวน 30 รายเข้าร่วมในการวิจัย โดยได้รับ NUTREN DIABETES เป็น ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน (กลุ่ม A) หรืออาหารที่มีปริมาณแคลอรีเท่ากันในสูตรมาตรฐาน (กลุ่ม B) ในระยะแรก หลังจากระยะหนึ่งสัปดาห์ กลุ่มต่าง ๆ จะเปลี่ยนการรักษา⁴

องค์ประกอบของอาหารที่ทดสอบและสูตรอาหารสำหรับโรคเบาหวาน (diabetes-specific formula: DSF) ในการศึกษาวิจัยของผู้ช่วยศาสตราจารย์ นพ. ปริย พรรณเชษฐ์ และคณะ⁴

ประเด็นสําคัญจากการวิจัยของผู้ช่วยศาสตราจารย์ นพ. ปริย พรรณเชษฐ์

1- ระดับภาวะระดับน้ำตาลในเลือดสูงหลังมื้ออาหาร (Postprandial hyperglycemia: PPH) ในกลุ่มที่ได้รับ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน (NUTREN DIABETES สำหรับโรคเบาหวาน) ต่ำกว่าในกลุ่มรับประทานอาหารที่มีปริมาณแคลอรีเท่ากันอย่างมีนัยสําคัญที่ 120 นาที (161.4 ± 37.9 มก./ดล. เมื่อเทียบกับ 197.7 ± 56.8 มก./ดล.; P=0.005)⁴

พื้นที่ใต้กราฟที่เพิ่มขึ้น (incremental area under the curve: iAUC) สําหรับกลูโคสนั้นต่ำกว่าอย่างมีนัยสําคัญสําหรับ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน (NUTREN DIABETES สำหรับโรคเบาหวาน) เมื่อเทียบกับอาหารมาตรฐาน (4,859.5 เปรียบเทียบกับ 6,551.7; P=0.007)⁴

3. สําหรับระดับอินซูลิน พบว่าระดับอินซูลินหลังมื้ออาหารต่ำกว่าที่ 60 และ 120 นาทีในกลุ่ม ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน (NUTREN DIABETES สำหรับโรคเบาหวาน) อย่างไรก็ตามความแตกต่างดังกล่าวไม่มีนัยสําคัญทางสถิติ

   

อาหารสําหรับโรคเบาหวาน: ข้อสรุป

ผลลัพธ์ทั้งหมดของการวิจัยทางคลินิกขนาดใหญ่เหล่านี้ ยืนยันได้ว่า ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน เป็นโภชนบําบัดในการดูแลรักษาโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีหลักฐานเชิงประจักษ์ ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน ถือเป็นทางเลือกด้านโภชนาการที่ใช้ได้จริงสำหรับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 เนื่องจากการลดระดับกลูโคสหลังมื้ออาหาร การลดความผันผวนของค่าน้ำตาลในเลือด และการคงประสิทธิภาพการทำงานของระบบเมแทบอลิซึม ONS สูตรเฉพาะโรคเบาหวาน แตกต่างจาก ONS แบบมาตรฐานเพราะประกอบด้วยคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อนที่มีดัชนีค่าน้ำตาลในเลือดที่ต่ำกว่า มีโปรตีนมากกว่า และมีวิตามินแร่ธาตุที่มากกว่า เพื่อให้ตรงตามความต้องการของผู้ป่วยโรคเบาหวาน^1-4